2015-16 | Enghuizer dialogen; poëzie op de Kunstwandelroute Hummelo 2010-2016
Waar te beginnen? Met de oerknal, die trillend als een plumpudding zijn geheimen prijsgeeft?
Steeds dichter bij de waarheid komt? Dat maar even niet.
Toch had het wel in de verste verte iets van een trilling. Die dit jaar voor de zevende maal langduriger gevoeld kan worden tijdens de Kunstwandelroute op het Hummelse landgoed Enghuizen.
De groep vormt een eenheid in verscheidenheid. Het is een wisselende groep van ruim twintig dichters. Ze komen bij elkaar als zich een project aandient. Ze treden, óf gezamenlijk óf in groepjes naar buiten. Contacten lopen via de jaarvergadering, de uitvoering van de projecten en via e-mail en social-media. Ze zijn woonachtig in de Achterhoek, maar deze strekt zich voor een deel ook uit van Enschede, tot aan Nijmegen, Heelsum, Haarlem en Antwerpen toe. De vaste kern bestaat uit Nico Arts, Henk Beunk, Bert Bevers, Ankh Gussinklo, Pieter Bas Kempe, Hans Mellendijk, Dick Molenaar, Ria Moons, André van Sabben, Helma Snelooper, Louis Radstaak, Bert Scheuter, Wim van Til, Margót Veldhuizen, Lidwiene Vermeij, Rena Wams en Anna Wiersma. Maar ook in het begin of als gast; Gerard Akse, Gerard Beentjes, Joop Boersma, Maarten Buser, Vincent Bijlo, Simon Dermijn, Jalf Flach, Sander Grootendorst, Paul Hoftijzer, Ton Luijten, Jan Opdam, Tim Pardijs, Piet Post, Roel Posthumus, Sebastiaan Roes, Hans Sonneveldt en Jolanda van Erkel.
Ontwerp: © Louis Radstaak
Het duurt toch nog een poosje voordat dat ‘De Omsmeders’ gevraagd worden om hun dichterlijke gaven ten dienste van de Kunstwandelroute Hummelo in te zetten. In de editie 2010 is het dan zover. Er is niet lang geaarzeld over het aanzoek. Omsmeder Bert Scheuter had het al eens in de dichtersgroep geopperd na een bezoek aan de Kunstwandelroute en Martin Pragt had het ook al eens gemompeld. Dat heb je met trillingen, ze planten zich via wonderlijke wegen voort. Carl Jung noemt het synchroniciteit. Het verschijnsel zou een wetmatigheid zijn die ons de mogelijkheid geeft om de diepere symboliek van het leven te zien.
Ik spreek liever van een overdreven toevalligheid. En zo vreemd is het ook weer niet. De Kunstwandelroute heeft vanaf het begin een traditie met poëzie gehad.
In het eerste jaar van de samenwerking onstaan korte gedichten op de zogenaamde Poëziewijzers. Ze wijzen de wandelaar door middel van puntdichten de weg. De dichters schrijven ook langere verzen, met het landgoed als muze, die samengebundeld worden in Enghuizer dialogen I. Het bundeltje is een onderdeel bij het routeboekje.
Het jaar erop is er respectievelijk door Henri Timmerman en Jan Opdam dankzij een extra subsidie van de gemeente Bronckhorst een Poëzie-schrijf- en leesplek gecreëerd. Rolf Wolters realiseert wederom een ‘Poëzie-klinkplek’ een nieuwe versie van het kunstwerk ‘Hoeksteen’van het jaar doorvoor. Op die plek -bij het Koetshuis tegenover de tuinmuur-, wordt een Poëziemarathon georganiseerd.
Beeldend kunstenaars en dichters gaan een samenwerking aan, er verschijnen gedichten bij de kunstwerken. Een verzadiging van woorden; van beeld en taal dreigt. Spiralendergewijs wordt er in de volgende edities gezocht naar een beter evenwicht. Allianties tussen dichters en de beeldende kunstenaars prima, maar nu in principe alleen als gedicht in het bundeltje bij de catalogus. Vanaf dat jaar honoreert de organisatie één of twee projecten waarbij Beeld en Taal geïntegreerd zijn.
Bij Enghuizer dialogen III, in 2012 bijvoorbeeld kon de ‘Muurbloemlezing’ van zogenaamde éénwoordgedichten op de tuinmuur gerealiseerd worden. Dit overigens dankzij een subsidie van het Prins Bernhard Cultuurfonds aan De Omsmeders via het Poëziecentrum Nederland.
beeld: #project | Hans Mellendijk en Piet Post
In drie opeenvolgende jaren het #project aan het begin van de route waarbij op de houten regels van een hersteld hekwerk teksten van ‘De Omsmeders’ zijn aangebracht in een loopritme en in een kleurige afwisseling.
Poëziewijzers | schrijfmachines | Jan Opdam en De Omsmeders
In 2014 een terugkeer van de Poëziewijzers in de vorm van oude schrijfmachines, waaruit ‘triplex’-vellen met gedichten rollen.
Poëziewijzers | Sirenengang, sirenenzang | Jan Opdam en De Omsmeders
In 2015 is social-media en muziek toegevoegd in het project Sirenengang, sirenenzang>. Wederom dankzij subsidies van het Prins Bernhard Cultuurfonds, maar ook van IDeefabriek Achterhoek, Stichting Eeuwig Erbarmen en de gemeente Bronckhorst. Beeldend wordt taal gevangen, de fluistering van het woord vastgeklemd in robuuste bankschroeven, zoals in het mythologische verhaal de held zich heeft vastgebonden aan de mast van het schip. De bankschroeven als oude krachtpatsers, de poëzie als tedere verleiding. De wandelaar maakt zijn eigen Odysee. Onder begeleiding van of zonder muziek van de Firma Weijland en Consorten en/of bewegende beelden via de smartfoon.
En in 2016 het project Jachttrofeeën, waarbij twaalf Omsmeders een puntdicht leverden op het thema ‘Jacht’. Ze zijn gemonteerd tussen de twaalf klatergouden geweien op de idem hertenkoppen die Jan Opdam op de beuken heeft bevestigd.
De Poëzieklinkplek | Rolf Wolters en De Omsmeders
De Poëzie-klinkplek is een blijvend fenomeen, eerst aan het eind van de route, om daarna de uiteindelijke plek te vinden halverwege de route voorbij boerderij De Klevenhorst. Ook wordt de plek nog beter benut, door een ander tijdstip van programmering te kiezen, er muzikanten bij te betrekken en een betere taakverdeling. De Klinkplek is sindsdien een niet meer weg te denken activiteit op de Kunstwandelroute. Elke zondagmiddag tussen Pasen en Pinksteren van drie tot half vijf.